Giao dịch dân sự giả tạo là giao dịch được lập ra nhằm che giấu một giao dịch khác thực sự của người giao dịch với các bên tham gia không có ý định thiết lập quyền và nghĩa vụ thật sự với nhau. Trong giao dịch dân sự giả tạo, các bên chỉ thể hiện ý chí không đúng sự thật, nhằm che đậy mục đích thực sự của giao dịch. Tình trạng giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo hiện nay đang rất phổ biến. Vì vậy, cần phải đặc biệt lưu ý để tránh rủi ro pháp lý bởi vì giao dịch này không phản ánh ý chí thật sự của các bên và không có giá trị pháp lý. Trong trường hợp Quý khách hàng có vấn đề cần tư vấn, hỗ trợ hãy liên hệ với Apolo Lawyers thông qua số hotline 0903.419.479 hoặc email contact@apolo.com.vn.
Căn cứ Điều 116 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về giao dịch dân sự như sau: “Giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự”
Trong đó, hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên nhằm xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự được quy định tại Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015. Còn hành vi pháp lý đơn phương thường được hiểu là sự thể hiện ý chí của một bên nhằm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Ví dụ điển hình của hành vi pháp lý đơn phương là việc lập di chúc, hứa thưởng, thi có giải,…
Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo: hậu quả pháp lý khó lường
Căn cứ Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự có thể bị vô hiệu khi có yếu tố giả tạo bao gồm hai trường hợp cụ thể như sau:
Thứ nhất, giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo. Khi các bên tham gia giao dịch dân sự thực hiện hành vi giao kết giả tạo với mục đích che giấu một giao dịch dân sự khác, thì giao dịch giả tạo đó sẽ bị tuyên bố vô hiệu, trong khi giao dịch bị che giấu vẫn có hiệu lực pháp lý, trừ trường hợp giao dịch bị che giấu cũng bị vô hiệu theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 hoặc các luật khác có liên quan. Ví dụ: Hai bên tiến hành giao dịch mua bán nhà, nhưng khi thực hiện thủ tục sang tên quyền sở hữu, các bên lại lập hợp đồng tặng cho tài sản nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ thuế.
Thứ hai, giao dịch dân sự vô hiệu do trốn tránh nghĩa vụ với người thứ ba. Trong trường hợp giao dịch dân sự được xác lập với mục đích trốn tránh nghĩa vụ đối với người thứ ba, thì giao dịch dân sự đó sẽ vô hiệu. Ví dụ: Một bên vợ và bên thứ ba thỏa thuận về khoản nợ mà bên vợ có nghĩa vụ trả. Tuy nhiên, khi ly hôn, bên vợ thực hiện hành vi chuyển nhượng tài sản cho bên khác để làm cho chồng không phải chịu trách nhiệm đối với khoản nợ này. Trong tình huống này, giao dịch chuyển nhượng tài sản sẽ bị vô hiệu.
3. Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo
Khi giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo, các bên tham gia sẽ phải gánh chịu những hậu quả pháp lý nghiêm trọng và khôn lường. Giao dịch vô hiệu không chỉ không phát sinh quyền và nghĩa vụ pháp lý như mong đợi, mà còn buộc các bên phải hoàn trả những tài sản đã nhận, thậm chí bồi thường thiệt hại nếu có lỗi. Hơn nữa, những giao dịch giả tạo có thể ảnh hưởng đến quyền nhân thân, kéo theo các tranh chấp pháp lý phức tạp. Vì vậy, việc tham gia giao dịch dân sự cần phải hết sức thận trọng để tránh rơi vào tình trạng pháp lý khó xử. Căn cứ theo quy định tại Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, các hậu quả pháp lý phát sinh từ việc giao dịch dân sự vô hiệu được quy định như sau:
Khi giao dịch dân sự bị tuyên bố vô hiệu, thì giao dịch đó sẽ không có bất kỳ tác động pháp lý nào đối với quyền và nghĩa vụ của các bên kể từ thời điểm giao dịch được thực hiện. Các bên không bị ràng buộc bởi quyền lợi hay nghĩa vụ mà giao dịch đó đã dự định tạo ra. Do vậy, giao dịch vô hiệu không thể làm thay đổi tình trạng pháp lý của các bên trước khi giao dịch được xác lập.
Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo: hậu quả pháp lý khó lường
Theo nguyên tắc của Bộ luật Dân sự 2015, khi một giao dịch dân sự bị tuyên bố vô hiệu, các bên tham gia giao dịch phải có nghĩa vụ khôi phục lại tình trạng ban đầu, tức là phải trả lại những tài sản, lợi ích, hoặc dịch vụ mà các bên đã trao đổi trong khuôn khổ của giao dịch vô hiệu. Cụ thể, mỗi bên phải hoàn trả những gì đã nhận từ bên kia trong giao dịch đó. Nếu không thể hoàn trả bằng hiện vật, thì giá trị tương ứng của tài sản hoặc dịch vụ nhận được phải được hoàn trả bằng tiền.
Trong một số trường hợp cụ thể, do tính chất của tài sản hoặc dịch vụ nhận được, việc hoàn trả bằng hiện vật là không thể thực hiện được. Khi đó, các bên có nghĩa vụ hoàn trả giá trị của tài sản hoặc dịch vụ đó bằng tiền, tính theo giá trị thị trường hoặc mức giá thỏa thuận, nhằm đảm bảo tính công bằng và hợp lý trong việc khôi phục tình trạng ban đầu.
Đối với bên ngay tình, tức là bên không biết và không có lỗi trong việc thực hiện giao dịch dân sự vô hiệu, khi họ đã thu hoa lợi, lợi tức từ tài sản mà giao dịch đó mang lại, thì bên đó không phải hoàn trả lại những khoản hoa lợi, lợi tức này. Điều này được quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của bên ngay tình, giúp họ không bị thiệt hại do không nhận thức được sự vô hiệu của giao dịch.
Trong trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu do lỗi của một bên, bên có lỗi sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên còn lại. Điều này thể hiện nguyên tắc trách nhiệm pháp lý trong việc thực hiện giao dịch dân sự, đồng thời nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên bị thiệt hại trong trường hợp giao dịch vô hiệu do hành vi gian lận, lừa dối hoặc sai phạm của một trong các bên.
Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu cũng có thể liên quan đến các quyền nhân thân của các bên tham gia giao dịch, tùy thuộc vào bản chất của giao dịch đó. Các quyền nhân thân, như quyền nuôi dưỡng, quyền thừa kế, quyền yêu cầu cấp dưỡng, nếu bị xâm phạm hoặc có liên quan đến giao dịch vô hiệu, sẽ được giải quyết theo các quy định của Bộ luật Dân sự hoặc các luật khác có liên quan.
Tóm lại, khi giao dịch dân sự bị tuyên bố vô hiệu, các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả tài sản đã nhận, bồi thường thiệt hại nếu có lỗi và giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền nhân thân theo quy định của pháp luật. Những quy định này đảm bảo tính công bằng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia giao dịch dân sự, đồng thời củng cố trật tự pháp lý trong xã hội.
Apolo Lawyers là một công ty luật với nhiều luật sư giỏi có kinh nghiệm lâu năm trong nhiều lĩnh vực. Đến với Apolo Lawyers là Quý khách hàng đã đến với một địa chỉ hành nghề luật uy tín và không cần băn khoăn về chất lượng dịch vụ tư vấn pháp lý. Hãy liên hệ theo thông tin bên dưới để được Công ty Luật tại TP. Hồ Chí Minh tư vấn và hỗ trợ thủ tục pháp lý cần thiết.
>>> Xem thêm: Mẫu biên bản đàm phán hợp đồng hiện nay
>>> Xem thêm: Biên bản đàm phán hợp đồng thương mại quốc tế
APOLO LAWYERS
English
Tiếng Việt